การป้องกันโรคคอบวมที่ระบาดช่วงฤดูฝน

     โรคเฮโมรายิกเซฟติซีเมีย (Haemorrhagic septicemia) หรือ โรคคอบวม เป็น 1 ในโรคติดเชื้อที่มีความรุนแรงโดยเฉพาะในโค-กระบือ เมื่อเกิดการติดเชื้อพบว่าในกลุ่มที่แสดงอาการมีอัตราการตายสูงเกือบ100 % เนื่องจากเป็นสัตว์ที่มีความไวต่อเชื้อมากกว่าสัตว์อื่นๆเช่น แกะ สุกร ม้า การระบาดของโรคนั้นมักเกิดในช่วงมรสุมหรือฤดูฝน ซึ่งอัตราการป่วยจะขึ้นอยู่กับระดับภูมิคุ้มกัน สภาพแวดล้อม สภาพอากาศ และการจัดการ โดยเฉพาะในพื้นที่การเลี้ยงที่มีลักษณะแออัด และชื้นแฉะ จะมีอัตราการป่วยเพิ่มสูงขึ้นเป็นอย่างมาก

          สาเหตุและการแพร่ระบาด เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย พาสทูเรลลา มัลโตซิดา (Pasteurella multocida) อาการของโรคสัตว์จะแสดงอาการ คอหรือหน้าบวม หายใจเสียงดัง อ้าปากหายใจ หายใจหอบ และยืดคอไปข้างหน้า ส่วนใหญ่มักมีอาการแบบเฉียบพลันคือ ไข้สูง น้ำลายไหลฟูมปาก หยุดกินอาหาร ไม่เคี้ยวเอื้อง และตายภายในไม่กี่ชั่วโมง ซึ่งปกติแล้วเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของโรคสามารถแฝงตัวอยู่ในระบบทางเดินหายใจสัตว์ได้โดยไม่แสดงอาการป่วย แต่เมื่อสัตว์ตกอยู่ในสภาวะที่เกิดความเครียดสูงเช่น การเคลื่อนย้ายสัตว์ อากาศเปลี่ยนแปลง และการขาดแคลนอาหาร ทำให้ร่างกายอ่อนแอ ภูมิคุ้มกันลดต่ำลง สัตว์ก็จะแสดงอาการป่วย และขับเชื้อออกสู่สิ่งแวดล้อมปนเปื้อนในอาหารและน้ำ ทำให้แพร่เชื้อไปสู่สัตว์ตัวอื่นได้

          การป้องกัน ทำได้โดยแยกสัตว์ป่วยออกจากฝูงเพื่อหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนของเชื้อในน้ำและอาหาร หลีกเลี่ยงการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่ที่มีความแออัดในช่วงฤดูฝน จัดเตรียมน้ำสะอาด อาหารและเวชภัณฑ์ต่างๆ เช่น วิตามิน ให้เพียงพอ จัดทำโปรแกรมวัคซีน ทำความสะอาดโรงเรือนหรือคอกเลี้ยงสัตว์อย่างสม่ำเสมอ และฉีดพ่นยาฆ่าเชื้อในพื้นที่เกิดโรคหรือในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงเพื่อลดการแพร่ระบาด

ภาพที่ 1 แสดงอาการบวมที่บริเวณหน้าและคออย่างรุนแรง

ที่มา : https://www.dairyknowledge.in/article/haemorrhagic-septicaemia-hs

          Stalosan F ยาฆ่าเชื้อชนิดผง เป็นยาฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพต่อแบคทีเรีย และเชื้อรา การใช้ Stalosan F เป็นประจำจะช่วยต่อต้านเชื้อโรคภายในคอก จากการศึกษาของ Steins,1983 โดยการทดลองจะใช้ Stalosan F เพื่อควบคุมเชื้อแบคทีเรีย Pasteurella multocida ซึ่งเป็นเชื้อก่อโรคคอบวมพบว่าผลิตภัณฑ์ Stalosan F สามารถคุมเชื้อได้ดีเมื่อเทียบกับการไม่ใช้

ภาพที่ 1 ประสิทธิภาพการฆ่าเชื้อแบคทีเรียก่อโรคคอบวมด้วย Stalosan F

ที่มา : Steins Laboratories, 1983

           สรุป : โรคคอบวมเป็นโรคติดเชื้อจากแบคทีเรียที่รุนแรงมักระบาดในช่วงหน้าฝน อัตราการป่วยมักขึ้นอยู่กับระดับภูมิคุ้มกัน สภาพแวดล้อม สภาพอากาศและการจัดการ อัตราการป่วยจะสูงในฝูงที่เลี้ยงในพื้นที่ที่แออัด และชื้นแฉะ การทำวัคซีนป้องกัน การทำความสะอาดคอกอย่างสม่ำเสมอ และพ่นยาฆ่าเชื้อจะช่วยลดโอกาสการเกิดโรคได้ ดังนั้นการพ่นคอกด้วย ยาฆ่าเชื้อแบบผง Stalosan F นอกจากจะมีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียแล้ว ด้วยรูปแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นแบบผงจึงไม่ก่อให้เกิดความชื้นในสภาพแวดล้อมส่งผลให้คอกไม่ชื้นแฉะอีกด้วย

ผลิตภัณฑ์อื่นๆที่มีผลต่อระบบภูมิคุ้มกันในโค

  • ผลิตภัณฑ์วิตามินอีและซีลีเนียม สำหรับละลายในน้ำดื่ม APSA Polivitesel
  • ผลิตภัณฑ์ยีสต์ สำหรับผสมในอาหาร Rumen yeast
  • ผลิตภัณฑ์ พรีมิกซ์โคนม สำหรับผสมอาหาร Agromix NO.45
  • ผลิตภัณฑ์ พรีมิกซ์โคเนื้อ สำหรับผสมอาหาร Agromix NO.46

ข้อมูลเพิ่มเติมที่เกี่ยวข้องกับการดูแลสุขภาพในสัตว์