การลดจำนวนเซลล์โซมาติก (SCC) ในน้ำนมโค

           โรคเต้านมอักเสบเป็นปัญหาสำคัญในการผลิตน้ำนมโค ก่อให้เกิดความสูญเสียกับผู้เลี้ยงโคนม เนื่องจากทำให้ต้นทุนในการผลิตน้ำนมสูงขึ้น และทำให้คุณภาพน้ำนมที่ได้ลดลง ซึ่งส่งผลต่อราคาน้ำนมที่ขายได้ลดลงตามมา สำหรับโรคเต้านมอักเสบ แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ เต้านมอักเสบแบบเสดงอาการ และเต้านมอักเสบแบบไม่แสดงอาการ แต่เต้านมอักเสบแบบไม่แสดงอาการนั้นมีโอกาสพัฒนาไปเป็นเต้านมอักเสบแบบแสดงอาการได้  และเต้านมอักเสบแบบไม่แสดงอาการมีความสำคัญเนื่องจากเราไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่าว่าเต้านมของโคเกิดการอักเสบ เพราะโคเหล่านี้จะมีลักษณะเต้านมปกติ แต่ปริมาณและคุณภาพของน้ำนมจะลดลง

           ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคเต้านมอักเสบมีหลายปัจจัยร่วมกัน ทั้งจากตัวแม่โคเอง เช่น แม่โคที่มีหัวนมรูปร่างผิดปกติ ทำให้ขัดขวางการรีดนม หรือมีแผลฉีกขาดที่เต้านม เป็นต้น สำหรับปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม เช่นสภาพโรงเรือนที่สกปรก และชื้น ทำให้เชื้อโรคเจริญได้ดี หรือปัจจัยด้านการจัดการ เช่น การรีดนมไม่ถูกวิธี การละเลยเรื่องความสะอาดก่อนและหลังการรีดนมก็มีส่วนโน้มนำให้เกิดโรคเต้านมอักเสบได้ และสุดท้ายคือปัจจัยด้านเชื้อก่อโรค โดยเชื้อที่ทำให้เกิดเต้านมอักเสบส่วนใหญ่เป็นเชื้อแบคทีเรีย หากผู้เลี้ยงไม่สามาถควบคุมการเจริญของเชื้อแบคทีเรียทั้งในอุปกรณ์และสิ่งแวดล้อมที่โคอาศัย เชื้อก็จะเข้าสู่ภายในเต้านมได้โดยผ่านรูหัวนม แล้วไปทำลายเนื้อเยื่อของเต้านมก่อให้เกิดการอักเสบตามมา

          สำหรับการตรวจนับจำนวนเซลล์โซมาติกในน้ำนม (Somatic cell count, SCC) เป็นการตรวจวัดสุขภาพของเต้านมโค เนื่องจากเซลล์โซมาติกส่วนใหญ่เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวที่ร่างกายโคสร้างขึ้นมาและส่งมาที่เต้านมเพื่อต่อต้านสิ่งแปลกปลอมที่เข้าไปในเต้านม เช่น เชื้อโรคต่างๆ หากมีการติดเชื้อ เซลล์โซมาติกจะมีจำนวนเพิ่มขึ้นตามลำดับ ดังนั้นจำนวนเซลล์โซมาติกในน้ำนม จึงสามารถบ่งชี้ได้ว่ามีการติดเชื้อภายในเต้านมหรือไม่ และมีความสำคัญเนื่องจากสามารถตรวจสอบการเกิดเต้านมอักเสบแบบไม่แสดงอาการได้

ภาพที่ 1 การตรวจค่า SCC ภายใต้กล้องจุลทรรศน์เปรียบเทียบกันระหว่างนมที่มีค่า SCC ต่ำ (ภาพซ้าย) และค่า SCC สูง (ภาพขวา)

ที่มา : Alhussien MN and Dang AK. 2018. Milk somatic cells, factors influencing their release, future prospects, and practical utility in dairy animals: An overview. Veterinary World. 11(5): 562-577

          ผลิตภัณฑ์ฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อก่อโรค ช่วยเพิ่มสุขอนามัยและสุขภาพที่ดีให้กับตัวโค จากผลการทดลองในฟาร์มโคนม Dogamar ประเทศตุรกี เปรียบเทียบกันระหว่างกลุ่มที่ใช้ และไม่ใช้   ยาฆ่าเชื้อโดยมีการวัดค่า SCC ในน้ำนม ทุก  7 วัน เป็นระยะเวลา 4 สัปดาห์ พบว่ากลุ่มที่ใช้ยาฆ่าเชื้อ มีค่า SCC ที่ต่ำกว่ากลุ่มที่ไม่ใช้ และมีแนวโน้มในการลดค่า SCC ลงอย่างต่อเนื่องในแต่ละสัปดาห์ ดังแสดงในภาพที่ 2

ภาพที่  2 จำนวนเซลล์โซมาติกในน้ำนมเปรียบเทียบกันระหว่างกลุ่มใช้ยาฆ่าเชื้อและกลุ่มควบคุมที่ไม่ได้ใช้

ที่มา : https://www.efeedlink.com/shared/docs/dbw-2019-01.pdf

สรุป : โรคเต้านมอักเสบเป็นปัญหาที่สำคัญในการเลี้ยงโคนม เนื่องจากทำให้ได้ปริมาณนมและคุณภาพน้ำนมลดลง ซึ่งส่งผลให้ต้นทุนการผลิตของผู้เลี้ยงสูงขึ้น และราคาน้ำนมลดลงด้วย สาเหตุหนึ่งที่ทำให้โคเป็นโรคเต้านมอักเสบ คือการติดเชื้อแบคทีเรีย สำหรับการตรวจนับเซลล์โซมาติกในน้ำนม (SCC)  เป็นวิธีในการตรวจสุขภาพของเต้านมที่บ่งบอกถึงการติดเชื้อที่เต้านมได้ ซึ่งการใช้ยาฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพจะช่วยลดปริมาณเชื้อก่อโรคที่จะเข้าสู่เต้านมโค จึงส่งผลให้ค่า SCC ในน้ำนมลดลงตามมา

           สเตโลซาน เอฟ (Stalosan F) เป็นผลิตภัณฑ์ฆ่าเชื้อชนิดผงที่มีคอปเปอร์ซัลเฟตเป็นองค์ประกอบ สามารถใช้ได้ทันทีโดยไม่ต้องละลายน้ำและไม่ต้องล้างออก มีประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อก่อโรค ช่วยเพิ่มสุขอนามัยที่ดีให้กับตัวโค

ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยเพิ่มคุณภาพน้ำนม :

  • ผลิตภัณฑ์ยีสต์ สำหรับผสมอาหาร Rumen yeast

 

ข้อมูลเพิ่มเติมที่เกี่ยวข้องกับการให้นม :